
Oraj
Oraj Nedir?
Gelişmiş kümülü ya da kümülonimbus olarak isimlendirilen bulutların oluşturduğu türbülans, yağış, gök gürültüsü, dolu ve buzlanma gibi hava olaylarını içinde barındıran, yaklaşık 2 saat süren lokal fırtınalara oraj denir. Oraj esnasında değişik yönlerden rüzgar esebilir, arada güneş çıkabilir ve gök gürültülü fırtına durumları görülebilir. Oraj bulutu içerisine giren uçaklar, yıldırım çarpmasına maruz kalabilir. Bu tür durumlarda kabin memurlarının talimatlarına göre hareket etmelisiniz.
Oraj Bulutu Uçaklar İçin Tehlikeli mi?
Kümülüs bulutları, tabandan tavana doğru dikey bir şekilde gelişen, aşağıdan yukarıya doğru kuvvetli hava akımları oluşturabilir. Oraj bulutu ise daha fazla gelişmiş kümülüs bulutlarını ifade eder. Dikey olarak çok gelişmiş, tepesi örs benzeri bir yapıda görülürler. Oraj bulutu, uçuş esnasında karşılaşılması istenmeyen durumlardan biridir ve meteoroloji birimleri tarafından gerekli talimatlar, hava kontrol görevlilerine iletilir. Yani uçak rotaları belirlenirken oraj riskine dikkat edilir. Oraj riskinin yüksek olduğu durumlarda rötarlar yaşanabilir.
Oraj Bulutundan Etkilenen Uçuşlar Esnasında Dikkat Edilecek Şeyler
Oraj riskinin bulunduğu durumlarda uçuş güvenliği açısından hava yolculuğu tercih edilmez. Beklenmeyen oraj oluşumlarında ise şiddetli türbülans, yıldırım çarpmaları ve sarsıntılar yaşanabilir. Bu tür durumlarda kabin memurlarının talimatları doğrultusunda hareket edin.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Pilotlar, uçuş öncesinde detaylı hava durumu brifingini alarak oraj bölgelerini tespit etmeli ve gerekirse uçuş rotasını yeniden planlamalıdır. Uçuş sırasında radar sistemlerini aktif kullanarak oraj hücrelerinden en az 20 deniz mili uzakta kalınmalıdır. Orajla karşılaşıldığında asla içinden geçmeye çalışılmamalı, mümkünse 180 derece dönüş yaparak uzaklaşılmalıdır. Anti-buz sistemleri aktif hale getirilmeli ve uçuş sürati türbülans penetrasyon hızına düşürülmelidir.
Pilotlar, kümülonimbüs bulutlarının varlığını gözlemleyerek orajı tespit edebilir. Bu bulutlar genellikle örs şeklinde ve dikey gelişim gösterir. Radar ekranında parlak kırmızı ve mor renkli görüntüler, şiddetli oraj aktivitesini işaret eder. Statik parazitler, ani basınç değişimleri ve St. Elmo ateşi görülmesi de yakın oraj belirtileridir. Gece uçuşlarında şimşek parlamaları ve bulut içi aydınlanmalar, oraj hücrelerinin konumunu gösterir.
Oraj sırasında oluşan şiddetli türbülans, uçağın yapısal bütünlüğünü tehdit edebilir ve yolcu güvenliğini riske atabilir. Yıldırım çarpması, uçağın elektronik sistemlerinde geçici arızalara neden olabilir. Şiddetli yağış ve dolu, uçağın gövdesine ve motorlarına hasar verebilir. Ani basınç değişimleri altimetre okumalarını etkileyebilir. Ayrıca buzlanma riski nedeniyle motor performansı düşebilir ve aerodinamik verim azalabilir.
Oraj sonrası pilotlar öncelikle tüm uçak sistemlerinin normal çalışıp çalışmadığını kontrol etmelidir. Yıldırım çarpması şüphesi varsa, uçak teknik ekip tarafından detaylı incelenmelidir. Uçuş veri kayıtları ve olay raporları eksiksiz doldurulmalı, yaşanan türbülans ve olağan dışı durumlar kaydedilmelidir. Yolcular ve kabin ekibinin durumu değerlendirilmeli, gerekirse tıbbi destek talep edilmelidir.